یکی از قدیمی‌ترین روش‌های نگهداری مواد غذایی، استفاده از فرآیند خشک کردن است. به کمک این فرآیند، علاوه بر ممانعت از فساد مواد غذایی، وزن و حجم محصول نیز کاهش یافته و باعث سهولت در بسته‌بندی، حمل و نقل و انبارداری آن می‌گردد.

ایران در حال حاضر یکی از بزرگترین تولیدکننده محصولات خشکبار در جهان است و با استفاده از توان تولیدی خود توانسته است در زمینه ی صادرات خشکبار به خارج از کشور مانند صادرات پسته و صادرات خرما ، رقیبی بزرگ برای سایر کشورهای تولید کننده است. از میان خشکبار صادر شده از ایران، بخش عمده ای از صادرات خشکبار به اروپا می باشد.

به صورت کلی خشکبار در دو دسته قرار می گیرد :

مغز دانه ها

میوه های خشک

مغز دانه ها مانند گردو، فندق، پسته، بادام، تخمه آفتاب گردان و …

میوه های خشک مانند انواع مختلف کشمش، مویز، کشمش سبز، برگه زرد آلو، برگه آلو بخارا، انجیر خشک، برگه هلو و …

حجم تولیدات خشکبار ایران

در ایران سالانه حدود :

• دویست هزار تن پسته

• صد و شصت هزار تن كشمش

• صد و پنجاه هزار تن مغز گردو

• یك میلیون و دویست هزار تن خرما

• سی و پنج تن انجیر

• پنجاه هزار تن بادام درختی

• دویست و هفتاد تن زعفران تولید می شود.

در حال حاضر بیش از 2 میلیارد دلار خشكبار از ایران به كشورهای مختلف صادر شده است. انواع خشكبار ایران به بیش از 50 كشور جهان صادر می شود كه برخی از این كشورها عبارتند از آلمان، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، اسپانیا، سوئد، نروژ، پرتغال، آمریكا، كشورهای حوزه خلیج فارس از جمله قطر، امارات متحده عربی، عربستان، كویت، كشورهای آسیائی چین، كره جنوبی، ژاپن، استرالیا، روسیه و...

انواع خشکبار تولیدی در ایران

شرایط و تنوع اقلیمی ایران به گونه ای است كه محصولات متنوع كشاورزی با كیفیت مناسب تولید و به لحاظ پیشینه سنتی، برخی از این اقلام همانند خرما، كشمش، انجیر، پسته، گردو، بادام و فندق به صورت خشكبار مصرف گسترده ای در بازار داخل و خارج، ایجاد كرده است.صنعت خشكبار ایران به دلیل دارا بودن كالاهای مانند :

• پسته ( رتبه 2 تولید جهان )

• خرما ( رتبه 2 تولید جهان )

• بادام ( چهارمین تولیدكننده جهان )

• گردو ( سومین تولیدكننده جهان )

• كشمش ( چهارمین تولیدكننده جهان )

• فندق ( پنجمین تولیدكننده جهان )

• انواع برگه ها

• انواع آلوها

• انجیر خشک

• توت خشک

• میوه خشک

• عناب

• زرشک و… در بازار های جهانی شناخته شده است.

پسته ( Pistachio )

یکی از پر فروش ترین محصولات خشکبار ایران پسته است. پسته تولید شده در ایران انواع مختلفی دارد و تقسیم بندی مختلفی برای آن وجود دارد. اما در حالت کلی پسته را می توان به دسته فندقی مانند پسته کله قوچی و پسته اوحدی و دسته بادامی مانند پسته اکبری و احمد آقایی تقسیم کرد.

رفسنجان یکی از مهم ترین شهرهای پسته خیز ایران است که سالانه در حدود 40 هزار تن محصول از آن برداشت می شود. با توجه به این که شرایط اقلیمی رفسنجان برای کاشت پسته بسیار مناسب است، پسته رفسنجان بسیار مرغوب است.

از دیگر شهرهایی که در تولید پسته نقش مهمی دارند می توان به دامغان، نی ریز، مروست، انار، بابک و نائین اشاره کرد. نکته قابل توجه در خصوص پسته این است که تقریبا ۸۰ درصد پسته ایران به خارج از کشور صادر می شود و تنها ۲۰ درصد از محصول نهایی به مصرف داخل کشور می رسد.

انجیر خشک ( Dried fig )

انجیر خشک از دیگر محصولات خشکبار ایران است که از خواص بسیار زیادی برخوردار است و به مراتب خواص آن از انجیر تازه بیشتر و با ارزش تر است. شهر استهبان، پایتخت انجیر ایران است که دارای بزرگترین انجیرستان طبیعی دنیا است.

توت خشک ( White mulberry )

کشور ما از بزرگ‌ترین تولید کننده این محصول در سراسر جهان است. تایلند بیشترین میزان صادرات توت خشک در جهان را در بازار جهانی انجام می دهد. چین، اسپانیا، آلمان و آمریکا به ترتیب در رتبه های بعدی صادرات این میوه قرار دارند. کشورهای واردکننده توت خشک، چین اولین رتبه در بازار جهانی را دارد و آمریکا، ویتنام، آلمان و انگلیس در رتبه های بعدی قرار دارند.

کشورهای چین، هنگ کنگ چین، امارات، ایتالیا، عمان، کویت، ویتنام، هند، فرانسه و تایلند ظرفیت باقیمانده ی زیادی برای صادرات توت خشک می باشند.

اما کشورهای عراق، آلمان، پاکستان، آذربایجان، افغانستان، روسیه ( صادرات به روسیه )، ترکیه، انگلیس و آمریکا دارای بازار اشباع شده برای صادرات توت خشک هستند و صادرات به این کشورها سودآوری خوبی ندارد.

توت خشک رسمی بهترین نوع توت خشک در ایران است و بهترین مقصدهای صادرات توت خشک از ایران با توجه به میزان پتانسیل صادراتی و آسان بودن روابط تجاری دو کشور را کشورهای چین، امارات، ایتالیا و عمان دارا هستند.

انواع توت خشک صادراتی شامل موارد زیر می باشد :

• توت خشک رسمی

• توت خشک بخارایی

• توت خشک یزد

• توت خشک بیرجندی

• توت خشک کردی

کشمش ( Raisins )

کشمش ایرانی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بوده و رقیب پرتوانی برای دیگر کشورهای بزرگ تولیدکننده کشمش همچون ترکیه و آمریکا به شمار می رود که با توجه بیشتر به بحث بازاریابی بین الملل می توان با قدرت بیشتری در این بازار حضور یافت.

انگور خشک که نام دیگر این محصول به حساب می آید و طرفداران زیادی در کشور های دیگر دارد، باعث شده تا بیشتر از انگور در صادرات موفق باشد و می توان گفت بر طبق آمار صادرات کشمش ایران به 80 کشور دنیا بوده است.

صادرات کشمش به عراق و صادرات کشمش به عمان و امارات بسیار پر رونق می باشد. یکی از مهم ترین و بزرگترین تولید کنندگان انگور و کشمش در ایران شهر ملایر است. انواع انگور در این شهر تولید می گردد که بهترین نوع آن انگور بی دانه سفید است. صادرات کشمش ملایر رونق بسیاری دارد و به کشورهای زیادی صادر می شود، تولیدکنندگان این شهر از برترین صادرکنندگان‌ این محصول می باشند.

انواع کشمش عبارتند از :

• کشمش سبز قلمی

• کشمش زرد

• کشمش تیفی

• کشمش آفتابی

• کشمش مویز

شهرهای تولیدکننده کشمش

در بخش زیر، برخی از شهرهای تولیدکننده کشمش ذکر شده است.

• کاشمر

• ملایر

• ملکان

• بناب

• مراغه

• تاکستان

• زنجان

• قوچان

گردو ( Walnut )

ایران جزء ۳ کشور بزرگ تولیدکننده ی گردو در جهان است. شهرستان‌های تویسرکان همدان و بافت در استان کرمان بیشترین سطح زیر کشت گردو را در ایران دارا هستند. گردوی ایران به لحاظ طعم، روغن دهی و مزه جزو بهترین گردوی دنیا است.

گردو ایران به ۳۰ کشور جهان صادر می شود که مهمترین آنها کشورهای همسایه مانند عراق، ترکیه و همچنین انگلستان، آلمان است.

با توجه به خاصیت بسیار زیاد گردو و قیمت نسبتا بالای آن، به گردو لقب طلای سبز را داده اند.

گردو یکی از محصولات خشکبار ایران است که دارای مرغوبیت بسیار مطلوب است. گردو خشک شده به دو صورت با پوست و بدون پوست (مغز گردو) در بازار موجود است.

مناطق تولیدکننده گردو عبارتند از :

• همدان

• خراسان رضوی

• کرمانشاه

• لرستان

• کهگیلویه و بویر احمد

• چهار محال و بختیاری

• آذربایجان غربی

• آذربایجان شرقی

• مرکزی

• کرمان

• فارس

• کردستان

فندق ( Hazelnut )

یکی دیگر از انواع خشکبار فندق است و ایران تولیدکننده بهترین نوع فندق می باشد. صادرات فندق به صورت عمده و به شکل خام به کشورهای متقاضی انجام می شود. فندق ایران همچون دیگر دانه های آجیلی و خشکبار سالانه در مقادیر بالایی به کشور های مختلفی همچون اسپانیا، بحرین، فرانسه و یونان صادر می شود.

اگر چه ترکیه عمده ترین تولید کننده فندق در دنیا است، اما یکی از محصولات خشکبار ایران که در حجم قابل توجهی به خارج از کشور صادر می شود، فندق است. صادرات فندق از لحاظ ارز آوری برای کشور بسیار حائز اهمیت است و آمارها، حاکی از آن است که در سال گذشته، فندق بعد از پسته و بادام، بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده است.

مرغوب ترین نوع فندق از منطقه اشکور به دست می آید. بیشتر از 60 درصد فندق کشور از این منطقه به دست می آید. فندق به دو صورت با پوست و بدون پوست در بازار عرضه می شود که در اغلب موارد نوع بدون پوست آن برای آجیل ترجیح داده می شود.

فندق ها سالانه از اواسط پاییز برداشت می شوند. اکثر کشاورزان تا زمانی خود میوه از درخت بیفتد صبر می کنند. این دانه ها ممکن تا سه بار در طول فصل برداشت شوند که بستگی به کمیت فندق ها و افتادن آن ها نسبت به اقلیم دارد.

کلام آخر:

در این مقاله درمورد خشکبار و هر آنچه خریداران باید مورد آن بدانند مطالبی را بیان کردیم. امیدواریم که این مطلب مورد توجه و مطالعه شما عزیزان قرار گرفته باشد.

خواهشمندیم نظرات و پیشنهادات خود را در زمینه تمامی مقالات منتشر شده از وب سایت آجیل عابدینی با ما درمیان بگذارید تا با بهره مند شدن از آنها بتوانیم خدمات و مطالب بهتری را خدمت شما همراهان عزیز ارائه نماییم.